بیماری ایدز به‌وسیله ویروس شناخته‌شده‌ای به نام HIV ایجاد شده که توجه عاملین مراقبت‌های سلامتی را به خود جلب کرده است. تعداد تخمینی ۴۰۰/۲۱۸/۱ نفر از سن ۱۳ به بالا در ایالات‌متحده با بیماری ایدز یا اصطلاحاً HIV زندگی می‌کنند. حدود ۳۰۰/۱۵۶ نفر آن‌ها هنوز نمی‌دانند که گرفتار هستند.
نوجوانان و بزرگ‌سالان منکر، بزرگ‌ترین گروه افراد مبتلا را تشکیل می‌دهند. طریقه انتقال در گروه مذکر از طریق تماس جنسی مذکر با مذکر ۶۳% و از طریق سرنگ آلوده ۸% و انتقال در زوجین با ریسک بالا ۱۱% می‌باشد.
در میان مبتلایان زن ۸۴% از طریق تماس با جنس مخالف و ۶% از راه استفاده سرنگ آلوده مبتلا شده‌اند. در حدود ۵۱۹/۲ بچه زیر ۱۳ سال، با HIV زندگی می‌کنند که ۸۴% آن‌ها از مادرانشان در زمان بارداری گرفته‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت شایع‌ترین راه انتقال HIV از مادر به فرزندش در طی بارداری، هنگام زایمان و دوران شیردهی می‌باشد. راه انتقال ویروس ایدز به‌طور مشخص از طریق خون و مشتقات آن و یا دیگر مایعات بدن همچون مایع منی و ترشحات مهبلی و شیر مادر می‌باشد.
این ویروس بر روی Tcell ها که نوعی گلبول سفید است اثر گذاشته و باعث کاهش ایمنی بدن می‌شود. این کاهش ایمنی بدن افراد مبتلا را به سمت عفونت‌های شدید ریوی، عفونت‌های قارچی و دیگر اجرام بیماری‌زای فرصت‌طلب می‌کشاند.
ریسک‌های مادری
پیشرفت‌های اخیر و کشف داروهای ضدویروس، امید به زندگی را در خانم‌های مبتلا به ایدز بالا برده است. استفاده از لقاح مصنوعی (آزمایشگاهی) یکی از امکاناتی است که باعث امیدواری این زنان شده است. اگر حاملگی در نظر باشد باید تمرکز روی سلامتی ما در قبل و در حین بارداری و بعد از زایمان داشت. همچنین باید از انتقال ویروس به پدری که منفی می‌باشد جلوگیری نمود. در عین حال باید سعی کنیم در دوران بارداری میزان انتقال این بیماری را از مادر به بچه نیز کاهش دهیم. درهرحال هنوز به تحقیقات زیادی نیاز می‌باشد که روش‌های مؤثر برای زندگی طولانی‌تر و بهتر در مبتلایان به HIV را پیدا کرد.
ریسک‌های جنینی و نوزادی
انتقال بیماری می‌تواند در طی حاملگی و یا از طریق شیر به بچه اتفاق بیافتد. درهرصورت باید پذیرفت که تعداد زیادی از این بچه‌ها در زمان حاملگی و هنگام زایمان درصورتی‌که به نکات بهداشتی توجه نشود گرفتار می‌شوند.
در کشورهای پیشرفته ریت ابتلای نوزادان به‌طور شدیدی کاهش یافته است. این افت ریت به ۲% رسیده است. این کاهش واقعاً قابل تحسین است.
کم شدن میزان ابتلای نوزادان به‌این‌علت است که آنتی‌بیوتیک‌های ضدویروس به‌عنوان پیشگیری در دوران بارداری به مادران مبتلا داده می‌شود. علاوه بر این به جای زایمان سزارین در ۳۸ هفتگی قبل از پاره شدن کیسه آب انجام می‌شود. همچنین مادر از شیر دادن به فرزندش اجتناب ورزیده و از شیر خشک استفاده می‌نماید. به دنبال تولد نوزاد بلافاصله تست‌های مخصوص HIV انجام شده و در صورت مثبت بودن تست نوزاد، سریعاً داروهای ضدویروس شروع می‌گردد.
مراقبت‌های لازم جهت فرد مبتلا
انجام تست HIV در حاملگی مرسوم است. درصورتی‌که مثبت باشد تست دوم برای تشخیص صد در صد انجام می‌شود.
تمام زنان باردار که مبتلا به ایدز هستند باید تحت درمان داروهای ضدویروسی قرار گیرند. تقسیم برای شروع دارو در سه ماهه اول یا دیرتر (بعد از ۱۲ هفتگی) وابسته به چندین فاکتور است که نهایتاً پزشک مسئول انتخاب می‌نماید. شروع دارو در سه ماهه اول بهتر نتیجه می‌دهد ولی از نظر عوارض احتمالی دارو باید در نظر گرفته شود.
بارداران مبتلا بایستی به‌طور مرتب از نظر پیشرفت بیماری آزمایش شوند. یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها اندازه‌گیری تعداد سلول‌های T4 (سلول دفاعی) می‌باشد.
در هر ویزیت مبتلایانی که بدون علامت هستند باید پیگیری شوند. اولین علامت می‌تواند کاهش وزن باشد که در سه ماهه دوم و سوم اتفاق می‌افتد. تب و ایجاد عفونت‌های قارچی مثل قارچ دهانی و همچنین گرفتاری ریه و بزرگ شدن کبد و طحال می‌تواند از علائم این بیماری باشند. یک حاملگی با HIV حتی اگر علائمی نداشته باشد، حاملگی با ریسک بالا به حساب آمده و باید جنین مرتباً چک شود.
زنان مبتلا، افزایش ریسک برای خونریزی در حین زایمان و بعد از آن را دارند. برای جلوگیری از ابتلای جنین باید حتی‌الامکان از معاینه واژینال، بخصوص بعد از پارگی کیسه آب جلوگیری کرد.
علائم آزمایشگاهی همچون کم‌خونی- کاهش گلبول‌های سفید T4 می‌تواند نشانه پیشرفت بیماری باشد.
مانیتور کردن تعداد سلول‌های T4 می‌تواند اطلاعاتی در مورد سیستم ایمنی بیمار و پتانسیل برای پیشرفت بیماری را مشخص نماید. عفونت واضح زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد سلول‌های T4 به زیر ۲۰۰mm2 برسد. در این موقع کم خونی نیز ظاهر می‌گردد.
آموزش درباره تغذیه و علائم بیماری و رژیم داروئی که در دوران بارداری مصرف می‌شود به بیمار ضروری است. همچنین بایستی اطلاعات کافی در مورد احتمال ابتلای فرزندش داشته باشد.
تغذیه مهم است. درصورتی‌که ذخیره کافی از آهن و پروتئین در بدن بیمار وجود نداشته باشد، قدرت جنگیدن با این بیماری را کاهش می‌دهد. به همین علت مانیتور کردن وزن او در هر ویزیت لازم می‌باشد.
نزدیکان بیمار
اطلاعات کافی دادن به نزدیکان فرد مبتلا باعث می‌شود که آن‌ها در آینده مراقبت خوبی از او داشته باشند. آن‌ها باید طول زمان بیماری را بدانند و برای آینده برنامه‌ریزی نمایند. مثل همیشه در اینجا نیز داشتن یک مشاور خوب هم برای بیمار و هم نزدیکان سرنوشت‌ساز می‌باشد.
داشتن یک برنامه صحیح برای آینده، استرس و نگرانی نزدیکان را نسبت به سلامتی عزیزشان کمتر می‌نماید.
حتماً فرد دومی را باید در نظر داشت که در صورت عوارض احتمالی برای مادر مسئولیت نگهداری بچه را به عهده بگیرد.
همان‌طور که قبلاً گفته شد، طبق تحقیقات چنانچه زن باردار مبتلا به HIV در دوران بارداری تحت درمان ضد ویروس قرار گیرد و زایمان او به طریق سزارین باشد و همچنین برای تغذیه فرزندش به جای شیر خود از شیر خشک استفاده نماید. میزان انتقال این بیماری به فرزندش از ۲۵% به ۲% کاهش می‌یابد. داروهای (آنتی‌بیوتیک) ضد ویروس به شکل خوراکی در حین بارداری به مادر داده می‌شود و در زمان زایمان به‌صورت تزریقی استفاده می‌گردد.
در انتها واقعیت این است که فقط با مصرف صحیح دارو و مراعات نکات بهداشتی که در طول مقاله بیان شد، این مادران عزیز می‌توانند امید به زندگی خوبی داشته باشند و فرزند سالمی را در آغوش بکشند.
